ლეგენდები,თქმულებები

ლეგენდა „ტობავარჩხილზე“ (ვერცხლის ტბაზე)

წალენჯიხის ცრდილოეთით იქ სადაც ბუნების მშვენებაა ჯიხვები ბინადრობენ დაკაკბების სტვენა არღვევს სიმყუდროვეს ეგრისის-გოლიათი მთებისმარწუხებასიმუდმივი თოვლით დაფარულია ფრიალო კლდეების ქვეშ 2650 მეტრ სიმაღლეზე,მარგალიტივით ჩაჭედილია ბუნების უმშვენიერესი ქმნილება კარული ტბა„ტობოვარჩხილი“ (ვერცხლის ტბა). ეგრისის მთების მშვენება და განუმეორებელისილამაზე, პატარძალივით მომხიბვლელი და კეკლუცი, სუფთა და წკრიალა მდუმარედა უტყვი.

„ტობოვარჩხილის“ მიდამოები საუკეთესო საშუალებაა აქტიური დასვენებისთვის,ის განსაკუთრებით ლამაზი და მიმზიდველია ივლისის შუა რიცხვებიდან როდესაცზამთრის სქელი თოვლის საფარიდან მთლიანად განთავისუფლდება და ირგვლივმწვანე მინდვრებითა და ათასგვარი ყვავილებით შეიმოსება.

ლეგენდა მოგვიტხრობს: ეს კამკამა ტბა  ჭუჭყს ვერ გუობს, ტუ ვინმემ ჰიგ ხელი ანტანი დაიბანა ისე განრისხდება , რომ რარიგ  მოწმენდილი ცა იყოს დაახლოებითერთ საათში გაწვიმდება და მანამდე იწვიმებს სანამ თავმომწონე „ტობოვარჩხილი“საბოლოოდ არ განიწმინდება.

ლეგენდის სინამდვილეში რომ დარწმუნდეტ და ნახოთ ტობოვარჩხილის მშნიერებაეწვიეთ ივლისის შუა რიცხვებიდან სექტემბრის ბოლომდე და ისიამოვნეთ ბუნებისსაოცარი სილამაზით.

ლეგენდა“ქუაოქანცალაიაზე“ (მოქანავე ლოდი)

მრავალი საუკუნეების წინათ ეგრისის მთების მიდამოებში, სადაც ანკარამდინარეები წისქვილარა, ჭანისწყალი, ინწირა, მოროჟა და სხვა მოედინება,მოსახლეობას შიშის ზარს სცემდა უზარმაზარი კაციჭამია დევი. ის სამეგრელოსსოფლებში თვეში ერთხელ გამოჩნდებოდა და გოგო ბიჭებს იტაცებდა. ასემოსახლეობა დიდხანს იტანჯებოდა. შემდეგ ხმა დაირხა სოფელში უძლეველიახალგაზრდა ვაჟკაცი არამხუტუ ცხოვრობსო, რომელსაც დევის დამარცხებაშეუძლიაო, სოფელმა არამხუტუს დახმარება სთხოვა.

არამხუტუმ მეორე დღესვე დაიწყო მზადება დევთან საბრძოლველად დაოხაჩქუესმთაზე დაბანაკდა. დიდი ლოდინის შემდეგ ყვირს მთაზე დევი გამოჩნდა.არამხუტუს და დევს ერთმანეთისგან 10 კილომეტრზე მეტი მანძილი აშორებდათ.მიხვდადა დევთან მოლაპარაკების უაზრობას, მან აიღო უშველებელი ლოდი დადევის მიმართულებით სტყორცნა, მაგრამ მიზანს მცირედით ააცილა. დევმასაშიშროება იგრძნო და თვითონაც ქვების გროვა დაუშინა არამხუტუს.

მომქანცველი ბრძოლის შემდეგ არამხუტუმ აიღო ვეებერთელა ოთხკუთხა ლოდი დაკიდევ ერთხელ მოიკრიბა ძალღონე და მთელი ძალით მიზანდასახულად სტყორცნა.ლოდმა ჰაერში გაიშხუილა, გარკვეული ტრაექტორია შემოხაზა, ყვირას მთაზეამაყად მდგარ დევს თავი გაუპო და იქვე მწვანე, ხასხასა მდელოზე დაცემისასვეებერთელა ორმო ამოთხარა.

სოფლების მოსახლეობა გამარჯვებას ზეიმობდა. არამხუტუ მყვირას მთაზეზარზემით აიყვანეს. არამხუტუმ მოძებნა ლოდი, რომლითაც დევი დაამარცხა,ამოიღო მიწიდან და ისეთ ადგილას განათავსა, რომ თითის შეხებით ექანავა, რათაეს ამბავი თაობიდან თაობას გადასცემოდა ბოროტებაზე სიკეთის გამარჯვებისაღსანიშნავად. 

ლოდმა მართლაც ქანაობა დაიწყო და დღესაც თითის შეხებით ქანაობს 

ყვირას მთაზე. 

ეწვიეთ ყვირას და დატკბით ბუნების საოცრებით.

ლეგენდა „ცაშკიბულზე“

მდინარე წისქვილარას ულამაზეს ხეობის ჩრდილოეთით, სადაც ეგრისის გოლიათიმთები გადმოჰყურებენ სამეგრელოს და დასავლეთ საქართველოს, კავკასიონისმთებისკენ მიმავალ ბუნების მოყვარულებს პირველი ეგებება 3017 მეტრი სიმაღლისმქონე მთა „ცაშკიბული“ (ცის კიბე) ჩვენი ხალხი ოდითგანვე მიზდევდამესაქონლეობას. ზაფხულის პერიოდში მწყემსები ნახირს მთებში საძოვრებზემიერეკებოდნენ და გვიან შემოდგომამდე იქ რჩებოდნენ. მძიმე იყო მთაშიცხოვრება, მაგრამ იძულებულნი იყვნენ თავიანთ ბედს დამორჩილებოდნენ. 

ერთ მშვენიერ დღეს უამინდობით შეწუხებულმა მწყემსებმა გადაწყვიტეს ახლომდებარე მწვერვალზე კიბე მიედგათ, საფეხურები კლდეებისგან გამოეთალათ დამაღლა ღმერთთან ასულიყვნენ რათა დახმარება ეთხოვათ. ერთი თვე დღედაღამმუშაობდნენ მწყემსები კიბის მშენებლობაზე, თითქოსდა ყველაფერი კარგად უნდადასრულებულიყო, მაგრამ კიბე საკუთარი სიმძიმისგან უცებ ჩამოიშალა დამწვერვალის ირგვლივ ასეულობით ჰექტარზე მიმოიფანტა. მწემსები მომხდარმაძლიერ შეაწუხა, მაგრამ თავიანთ ნახელავს რომ უყურებდნენ თვითონაც უკვირდათთუ როგორ გამოთალეს კლდეებიდან კიბის ამდენი საფეხური. გადაწყვიტეს იმადგილისთვის ცაშკიბული დაერქმიათ.

ასე უხსოვარი დროიდან დგას ლამაზ მთებს შორის უმაღლესი „ცაშკიბული“ დაუხმობს მნახველებს.